Stowarzyszenie Samorządów Euroregionu Puszcza Białowieska realizowało jeden z ponad stu projektów w ramachSchematu I Pilotażowego Programu Leader+. Projekt nosi tytuł „Kraina Żubra – Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich w Regionie Puszczy Białowieskiej w oparciu o walory przyrodnicze i kulturowe”. „Kraina Żubra” sięga szerzej niż region 10 gmin – członków Stowarzyszenia Samorządów Euroregionu Puszcza Białowieska, uczestniczących w projekcie. Koncepcja Krainy Żubra pochodzi z programu „Żubr”, którego inicjatorem jest Zakład Badania Ssaków PAN w Białowieży. „Kraina Żubra” obejmuje swoim zasięgiem aż 5 powiatów. Stowarzyszenie Samorządów Euroregionu „Puszcza Białowieska”, potraktowało region Puszczy Białowieskiej jako centralną część „Krainy Żubra”. Obszar realizacji projektu, to gminy powiatu hajnowskiego oraz gmina wiejska Bielsk Podlaski i Orla. Projekt nie mógł być realizowany w mieście Hajnówce.
Realizacja projektu była możliwa dzięki finansowemu wkładowi gmin, WWF Polska oraz Starostwa Powiatowego w Hajnówce, który następnie został zrefundowany z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej. Instytucją Zarządzającą było Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi a Instytucją Wdrążającą Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa.
Pilotażowy Program Leader+ ma na celu stymulowanie lokalnych społeczności do podejmowania inicjatyw na rzecz rozwoju obszarów wiejskich, sprzyja lepszemu wykorzystaniu potencjału rozwojowego terenów wiejskich, poprawie ich konkurencyjności i prowadzenia działalności gospodarczej, a także przyczynia się do aktywizacji oraz współpracy mieszkańców wsi. W ramach Sektorowego Programu Operacyjnego „Restrukturyzacja i Modernizacja Sektora Żywnościowego i Rozwój Obszarów Wiejskich” na Pilotażowy Program Leader+ przeznaczono 19 mln. euro. Nazwa programu nie pochodzi od angielskiego słowa „leader” (lider) choć w swej ideologii ma dużo wspólnego z tym określeniem. Tworzą ją pierwsze litery francuskich słów „Laisons Entre Actions de Development de Economie Rural” – Związki Pomiędzy Działaniami na rzecz Rozwoju Gospodarczego Wsi.
Pilotażowy Program Leader+ wdrażany był w ramach dwóch, następujących po sobie, „Schematów”, z których pierwszy przygotowuje do udziału w drugim. Celem Schematu I jest tworzenie lokalnego partnerstwa publiczno – prywatnego (Lokalnych Grup Działania – LGD) oraz dokonanie z inicjatywy środowisk lokalnych analizy możliwości rozwojowych terenów wiejskich i opracowanie na tej podstawie zintegrowanych strategii rozwoju obszarów wiejskich (ZSROW). W ramach Schematu II Lokalne Grupy Działania (LGD), posiadające odpowiednie doświadczenie i potencjał administracyjny niezbędny dla zarządzania środkami publicznymi, wdrażać będą plany dotyczące strategii obejmujące promocję obszarów wiejskich i animowanie współpracy partnerów lokalnych. Beneficjentami Schematu II są Lokalne Grupy Działania (LGD), posiadające osobowość prawną, funkcjonujące jako fundacja, stowarzyszenie lub związek stowarzyszeń.. Schemat II pozwoli na realizację kompleksowych projektów o charakterze wielosektorowym, uwzględniających w szczególności rozwój turystyki, ochronę oraz promocję środowiska naturalnego, krajobrazu i zasobów historyczno-kulturowych, popularyzację i rozwój produkcji wyrobów regionalnych, a także działania szkoleniowe.
Projekt realizowany przez Stowarzyszenie Samorządów Euroregionu Puszcza Białowieska zakładał
- Stworzenie Zintegrowanej Strategii Rozwoju Obszarów Wiejskich (ZSROW) tj. „Strategii Rozwoju Regionu Puszczy Białowieksiej – Centralnej Części Krainy Żubra”. Będzie ona zawierać zarówno wizję rozwoju tego obszaru jak i w miarę szczegółowy plan działań. Zostanie ona przygotowana w oparciu o zasoby i wiedzę lokalnej społeczności oraz ekspertów zewnętrznych. Integralną częścią Strategii będą wykonane waloryzacje przyrodnicze i kulturowe, jako podstawa do podejmowania decyzji w zakresie planowania inwestycji oraz ochrony najcenniejszych walorów tego obszaru.
- Budowanie w ramach Schematu I partnerstwa publiczno-prywatnego, czyli tzw. Lokalnej Grupy Działania. Lokalna Grupa Działania będzie składać się z przedstawicieli lokalnych samorządów, organizacji pozarządowych oraz osób zaangażowanych w lokalny biznes. Jej głównym zadaniem będzie wypracowanie wizji rozwoju obszaru objętego projektem, a następnie wdrożenie jej w życie przez skorzystanie m.in. ze wsparcia w Schemacie II.
Partnerami w realizacji projektu były instytucje i organizacje pozarządowe, z którymi Stowarzyszenie Samorządów Euroregionu Puszcza Białowieska współpracuje w realizacji szeregu przedsięwzięć. Udział w realizacji projektu zadeklarowali:
- WWF Polska – wsparcie merytoryczne i finansowe,
- Starostwo Powiatowe w Hajnówce – wsparcie merytoryczne i finansowe,
- Zakład Badania Ssaków Polskiej Akademii Nauk w Białowieży – udział w realizacji projektu.
Po zakończeniu projektu w ramach Schematu I przewidziana została kontynuacja działań poprzez realizację przez LGD projektów wynikających ze „Strategii Zrównoważonego Rozwoju Regionu Puszczy Białowieskiej – Centralnej Części Krainy Żubra”, prace lokalnych ekspertów, spotkania konsultacyjne oraz doskonalenie umiejętności LGD poprzez szkolenia, warsztaty oraz współpracę i przekazywanie doświadczeń do tworzących się innych Lokalnych Grup Działania na terenie Krainy Żubra.
Projekt finansowany w ramach Sektorowego Programu Operacyjnego „Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich 2004-2006”
Działanie 2.7 „Pilotażowy Program Leader+”
